اصول معماری

همانطور که می‌دانیم یکی از اصول معماری مدرن عملکردگرایی است؛ شعار فرم از عملکرد تبعیت می‌کند، بیانگر همین مطلب است، بنابراین در ساختمان‌های مدرن فضاهایی که دارای یک عملکرد هستند به یک صورت بوده، نتایج حاصل از این تفکر ایجاد فضاهای یکنواخت و غیر قابل تغییری است. تنها تغییر عملکرد باعث تغییر فضا می‌شود. بحث اصلی بر سر تغییر در فضا است، ایده پلان آزاد مدرنیزم شبکه فضایی همگونی بوجود می آورد که موقعیت‌های برابر برای ساکنین فراهم می‌آور، در حالی که شرایط محیطی این فضاها یکسان نیستند، بنابراین در این جا به تناقض می‌رسیم! تناقضی که معماری مدرن را زیر سوال می‌برد و آن این است که چگونه می‌توان از فضاهای همگون و برابر در شرایط محیطی مختلف استفاده کرد؟!

 

درک زیست‌محیطی از فضاهای مسکونی، گوناگونی فضاهای با یک عملکرد را در شرایط محیطی به وسیله فرم‌های هوشمند سبب می‌شود، که معماری بسیار پایدار بوده، تسهیلات مناسبی را برای ساکنان فراهم می‌آورد. می‌توان معماری بومی را مثالی از این گونه فضاهای پایدار دانست؛ خصوصیات فضاهای پایدار عبارتند از:

 

1- عدم وجود مرزهای مشخص فضاها

 

2- نامنظم بودن فضاها

 

3- قابلیت تنظیم فضاها بر حسب شرایط محیطی

 

بنابراین فضاهای زیست محیطی فضاهایی هستند که تغییر می‌کنند و اصولاً هر تغییر منتج از یک سری پارامتر است که بر فضا تاثیر مستقیم گذاشته و باعث تغییر ناهمگونی آن می‌شود؛ این پارامترها را پارامترهای زیست محیطی می‌نامیم.

 

برقراری تعادل حرارتی بین بدن انسان و محیط اطرافش یکی از نیازهای اولیه برای تامین آسایش و سلامتی او است؛ برای برقراری این تعادل لازم است دمای پوست، علی رغم تغییرات زیاد درجه حرارت هوای مجاور بدن ثابت مانده و یا تنها به میزان بسیار اندکی تغییر کند. ایجاد چنین تعادلی به ترکیب پارامترهای مختلف بستگی دارد، بعضی از این عوامل خصوصیات متابولیکی شخص به علاوه فعالیت فیزیکی، نوع لباس و عادت وی به هوای محیط هستند و پارامترهای دیگر از قبیل درجه حرارت هوا، تابش آفتاب، رطوبت و جریان هوا هستند که به آنها پارامترهای زیست محیطی می‌گوییم.

 

می‌توان فضایهای زیست محیطی را به یک کوپه آتش تشبیه کرد که طیفی از درجه حرارت و نور را به وجود می‌آورد که به طور دینامیکی و فعال با جریان هوا و شرایط محیطی دیگر تغییر می‌کند. این فضاهای دینامیک، گوناگون و ناهمگون، شرایطی مناسب برای تمایلات شخصی ساکنین به وجود می‌آورند. گوناگونی در فضاهای زیست محیطی بیشتر در یک طیف (gradient) بروز می‌کند تا در تقسیمات مسلم بین فضاهای درونی و بیرونی و فضاهای سرد و گرم، مرطوب و خشک یا روشن و تاریک...؛ این برخورد با محیط رویکری پایدار به مسکن است.

 

:: بهرنگ اقبالی تبریزی